Κούβα. Η χώρα του καλού


Υπάρχει ένας τόπος που νίκησε τον πανικό της απόδοσης; 
Υπάρχει. 
Η Κούβα.
Είναι η ζωή στην Κούβα «θέμα γούστου»; 
Είναι. Του δικού μου γούστου.

Τα πρωτοσέλιδά μας εναλλάσσονται.
«Κλιματική αλλαγή»,
«Οι Κινέζοι έρχονται»,
«Ο φεμινισμός».
Πέντε, άντε έξι θέματα έχουμε να αναμασάμε, και μετά σταματά η ζωή.

Όμως τι κάνουν οι άνθρωποι που δεν βλέπουν τηλεόραση; Μέρα μπαίνει, μέρα βγαίνει, τα ίδια σκουπίδια, οι ίδιες εικόνες στον ορίζοντα; Η Κούβα είναι ίσως η μόνη χώρα στον κόσμο που μπορεί να δώσει την απάντηση. Αν δείχναμε στους Κουβανούς την άθλια ύπαρξη των Κινέζων-σκλάβων, που αποτελείται μόνο από δουλειά και τηλεόραση, δεν θα καταλάβαιναν τι το απειλητικό βλέπουμε εμείς σ’ αυτούς. Ούτε οι απάνθρωπες πόλεις με τους τεράστιους ουρανοξύστες τούς ελκύουν. Ούτε ο «εργασιομανής» άνθρωπος, οποιουδήποτε φύλου, τούς συγκινεί.

Τι υπάρχει που θα μπορούσαν να τους κλέψουν; Το ακαθάριστο εθνικό τους προϊόν είναι τόσο χαμηλό σε σύγκριση με το δυτικό, που δεν μπορεί πλέον να μετρηθεί. Ωστόσο, δουλειά έχουν. Και φαγητό έχουν. Όχι πολυτελές, αλλά θρεπτικό. Ρύζι με κόκκινα φασόλια και κοτόπουλο, μπανάνες σε διάφορες συνταγές. Οι άνθρωποι τρέφονται καλά, τα παιδιά είναι δυνατά, είναι υγιή, έχουν γερά δόντια. Κανείς δεν ζητιανεύει. Πουθενά ανθρώπινο πλάσμα λιώμα στον δρόμο, όπως στους δικούς μας δρόμους.
Πουθενά ένας ψυχικά διαταραγμένος άνθρωπος που σε πλησιάζει μόλις μπαίνεις στο μετρό για να σου πουλήσει το «περιοδικό των άστεγων».

Όποιος τώρα σκεφτεί «δεν έχει μετρό η Κούβα», κάνει λάθος. Οι Κουβανοί τα έχουν όλα. Για παράδειγμα, 5.000 χιλιόμετρα σιδηροδρομικές γραμμές μεγάλων αποστάσεων. Έχουν λεωφορεία, αερογραμμές, δωρεάν ιατρικές υπηρεσίες και πολλά άλλα που δεν θα αναφέρω, γιατί οι αναγνώστες θα βαριούνταν να διαβάζουν.

Αλλά η προπαγάνδα είναι το μότο.
Όλα εκείνα τα κοινωνικά επιτεύγματα για τα οποία υπερηφανευόταν η DDR, αλλά μέσα σε ένα καθεστώς-φυλακή. Γι’ αυτό πολλοί εξακολουθούν να πιστεύουν ότι και στην Κούβα συμβαίνουν τα ίδια.
Εδώ ξεχνούν οι αγαπητοί προπαγανδιστές ότι στην Ανατολική Γερμανία δεν υπήρξε επανάσταση, αλλά εχθρική κατοχή. Αντίθετα, στην Κούβα υπήρξε ένα ανεξάρτητο λαϊκό κίνημα που αγωνιζόταν για σχεδόν εκατό χρόνια. Ο Κάστρο ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ήδη από το 1870, η εξουσία είχε σφαγιάσει σχεδόν 200.000 επαναστάτες.

Και μετά, οι Αμερικανοί μετέτρεψαν την Κούβα σε ένα τεράστιο πορνείο.
Όποιος ξέρει λίγο τους άντρες της Κούβας, μπορεί να υποψιαστεί πως δεν τους άρεσε καθόλου ο τρόπος με τον οποίο οι γυναίκες και οι κόρες τους παρενοχλούνταν από μεθυσμένους γκρίνγκος.

Αλλά πάλι θα χαμογελάσει ο Δυτικός: οι γυναίκες εκεί το κάνουν για τα χρήματα Όμως αυτό το φαινόμενο το ακούσατε στα μέσα και στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Τότε που ο σοσιαλισμός άρχιζε να καταρρέει και ο Κάστρο ξαναέβαλε τα πράγματα σε τάξη. Η πρώτη του πράξη μετά τη νίκη του 1959 ήταν η άμεση κατάργηση της πορνείας. Το επανέλαβε το 1990.  Αυτό όμως δεν σημαίνει πως λειτούργησε 100% και ούτε χρειάζεται να λειτουργεί.

Φυσικά, οι άνθρωποι που μοιάζουν με τουρίστες προσεγγίζονται από διάφορους Κουβανούς που προσφέρονται για… τρέλες. Βαριούνται λίγο και χαίρονται όταν ψιλοτρολάρουν ένα «χλωμό» πρόσωπο. Μπορεί να βγει και κάτι από αυτό. Αλλά ποτέ δεν θα σε ενοχλήσουν τόσο όσο οι «αντίστοιχοι» συνάνθρωποί μας σε δρόμους του Βερολίνου, του Αμβούργου, του Άμστερνταμ, της Αθήνας, του Παρισιού.

Όποιος ξεκινά κάτι με μια Κουβανέζα, δεν σημαίνει ότι η γυναίκα είναι της «δουλειάς». Πιθανόν να είναι απλώς μια περίεργη που έχει πολύ χρόνο στη διάθεσή της. Δεν ταξιδεύει, αλλά βιώνει τον ξένο ως «ταξίδι». Χαίρεται και το δώρο που θα πάρει. Γιατί όχι; Ότι μπορεί μια Κουβανέζα να απολαμβάνει το ελεύθερο σεξ, δεν τους περνά από το μυαλό. Ότι μπορεί μια γυναίκα γενικά να απολαμβάνει περισσότερο από τον άντρα, όταν έχει αποβάλει το κόμπλεξ που της φόρτωσαν, αυτό δεν χωράει στον μυαλό τους.

Το επόμενο ιδεολογικό ρόπαλο είναι φυσικά το ζήτημα του «αστυνομικού κράτους».
Στολές παντού. Όπως επί Γουλιέλμου Β’ στη Γερμανία. Παντού άνθρωποι που συλλαμβάνονται.
Τα διαβόητα κελιά βασανιστηρίων, κατακόμβες γεμάτες τρωκτικά, αντίπαλοι του καθεστώτος λιποθυμούν μέσα σε βρωμιά, ομοφυλόφιλοι που δεν μπορούν να ασκήσουν το ανθρώπινο δικαίωμα να πηδηχτούν με το φύλο τους.

Κι όμως. Ένας τραβεστί μάλωνε με αστυνομικό και δεν φοβόταν καθόλου.
Ο αστυνομικός τον προειδοποίησε σοβαρά, σαν διαιτητής σε ποδοσφαιρικό αγώνα. Και στο τέλος, η κόκκινη κάρτα: έβγαλε χειροπέδες και του τις πέρασε. Και μετά εξαφανίστηκε, μάλλον πήγε για μπύρα. Ο τρανς συνέχισε να φωνάζει. Βαρεθήκαμε να τον ακούμε και φύγαμε. Τον βρήκαμε πάλι στην πλατεία το ίδιο βράδυ. Ίσως όλα να ακούγονται χειρότερα αν δεν καταλαβαίνεις τη γλώσσα. Αλλά ο Κώστας μιλά ισπανικά τέλεια και ο τραβεστί ήταν τελικά και ομοφυλόφιλος και χορευτής μπαλέτου και έκανε πρόβα στο δρόμο. 

Ο δρόμος είναι το σαλόνι των Κουβανών. Οι πόρτες των σπιτιών είναι ανοιχτές. Πρώτα μπαίνεις, μετά ρωτάς. Και δεν σε ληστεύει κανείς. Γιατί τότε η αστυνομία δεν αστειεύεται. Η Κούβα είναι μια φτωχή, αλλά καλή χώρα. Πιθανότατα, και έχετε ίσως δίκιο, φαινομενικά δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ μιας σοσιαλιστικής και μιας καπιταλιστικής χώρας του Τρίτου Κόσμου. Όπου πρέπει να είναι πραγματικά σοσιαλιστική και όχι απλώς έτσι να λέγεται.

Όμως υπάρχει μια διαφορά. Στα καπιταλιστικά κράτη του τρίτου κόσμου, λίγα μέτρα έξω από τη ζώνη ασφαλείας του ξενοδοχείου πέντε αστέρων, το αργότερο τότε, η τύχη σε έχει εγκαταλείψει και μπορεί να χάσεις και το κεφάλι σαυ. Αντιθέτως, στην Κούβα είσαι απολύτως ασφαλής. Δεν χρειάζεσαι την προστασία του φαναριού και όπλο για να κυκλοφορήσεις τη νύχτα. Τα φανάρια μένουν σβηστά, λόγω έλλειψης ενέργειας, αλλά κάποιος αστυνομικός είναι πάντα ορατός, όλη τη νύχτα και αντικαθιστά τον φωτισμό. Να σβήσουμε τα φανάρια της Αθήνας μια νύχτα; Μόνο μια;

Εντάξει, οι Κουβανοί ενοχλούν τους τουρίστες, είναι όντως δυσάρεστο μερικές φορές, αλλά αυτό υποχωρεί τελείως μόλις απομακρυνθείς από την τουριστική περιοχή, ή όταν πάψεις να νιώθεις τουρίστας και έχεις υιοθετήσει την γλώσσα του σώματος των Ιθαγενών. Τότε προσεγγίζεσαι με άλλον τρόπο. Τότε οι άνθρωποι δεν θέλουν να πουλήσουν, θέλουν να σου δείξουν το καινούριο κλαμπ που παίζει τις τελευταίες επιτυχίες του Χάρι Μπελαφόντε. Η ποπ μουσική δεν είναι γνωστή σε αυτήν τη χώρα και δεν την θέλουν. Ο Φιντέλ Κάστρο είχε ήδη αναρωτηθεί γιατί οι Beatles είχαν μακριά μαλλιά, δεν προορίζονταν για κορίτσια;

Παρεμπιπτόντως, στην Κούβα  υπάρχει ο"Φιντέλ", χωρίς το «Κάστρο». Όλοι χρησιμοποιούν το μικρό του όνομα.

«Ο θάνατος του Κάστρο είναι το τέλος της Κούβας». Πρόκειται για εμμονή των Αμερικανών προέδρων. Οι Κουβανοί είναι καλά. Και ούτε οι Κουβανές θέλουννα ξενοπαντρευτούν και να φύγουν.  «Να παντρευτούμε, ναι, να αγαπήσουμε, ναι, να γίνουμε πλούσιες, ναι, αλλά να φύγουμε από την Κούβα: ποτέ!» Κάθε χωριό έχει το σχολείο του, το μαγαζί του, τον γιατρό του, το μικρό του εστιατόριο, την πλατεία του χωριού. Τα παιδιά πηγαίνουν εννιά χρόνια στο σχολείο και όλοι ξέρουν να γράφουν και να διαβάζουν. Και διαβάζουν. Δεν βλέπουν τιβί, αλλά διαβάζουν βιβλία και εφημερίδες. Στο πρώτο ξενοδοχείο μου, στο κομμοδίνο με περίμενε ένα βιβλίο. Η «Ποίηση και η Αλήθεια» στα ισπανικά.

Όμως το πιο εντυπωσιακό πράγμα στην Κούβα είναι η πλήρης απουσία διαφήμισης. Όποιος το έχει βιώσει αυτό, δεν θέλει να επιστρέψει στον φασισμό του δυτικού κόσμου που ελέγχεται από τη διαφήμιση. Λείπει και η πορνογραφία. Δεν βομβαρδίζεσαι με πορν και ξαφνικά αρχίζεις να βλέπεις τη διπλανή σου ως άνθρωπο. Δεν πετάγεται μπροστά σου η «καυλιάρα», αλλά η ευγενική, ευχάριστη πωλήτρια. Δεν ξεχωρίζεις πια το σεξ από την αγάπη, με αποτέλεσμα τα δύο να γίνονται ένα. Και δυνατά.

Εικόνες
Βράδυ. Τα παιδιά κουλουριάζονται στο κρεβάτι. Οι γονείς κάθονται στην ξαπλώστρα, στην ξύλινη βεράντα. Είναι η περίοδος των βροχών. Πέφτουν σύντομες καταρρακτώδεις βροχές, ευχάριστα δροσερές. Δεν χρειάζεται πισίνα.
Και μετά ξαναλάμπει ο ήλιος.

Το μεσημέρι, ο ήλιος στέκεται ακριβώς κάθετα στη γη.
Γιατί ο βόρειος τροπικός περνά από την Κούβα.

Ο παππούς διαβάζει δυνατά την εφημερίδα του κόμματος. Η γιαγιά ακούει. Ένα είδος εικονογραφημένης εφημερίδας. Και ίσως κάποια μέρα δει τη θολή εικόνα της Σαγκάης.

Και ο τουρίστας τον ρωτά:
«Ρε παππού, δεν φοβάσαι μην έρθουν οι Κινέζοι; Και τι λες για την πρόοδο των γυναικών;»

Ο γέροντας συνεχίζει να αστειεύεται. Παραμένει ευδιάθετος οικοδεσπότης.
Το ρούμι είναι δωρεάν, όπως και ο έρωτας μετά. (Όχι με τον παππού). 


Πέτρος Ζουμάνης

Δημοσίευση σχολίου

0 Σχόλια